W listopadzie 2022 r. Parlament Europejski przyjął dyrektywę w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju. Obecnie przedsiębiorstwa przygotowują się do rozszerzenia dyrektywy i nieuniknione raportowanie. Niniejszy artykuł jest kontynuacją tematu rozpoczątego w artykule: Raportowanie – część 1
Wejście spółek w obowiązek raportowania, można podzielić na 3 fazy.
Obecne funkcjonowanie raportowania niefinansowego
Obecnie prócz podanego zakresu nie występują jeszcze ujednolicone standardy raportowania niefinansowego. Przedsiębiorstwa często nie widzą, w jaki sposób mają przygotować dokument aby był prawidłowy.
Przykładem raportów mogą być raporty opublikowane w 2018 r. przez spółki z Giełdy Papierów wartościowych za 2017 r. – Grupa Żywiec S.A. oraz Bank Zachodni WBK S.A. Oba raporty są zróżnicowane pod względem merytorycznym oraz objętościowym. Raport Grupy Żywiec, który liczył około 20 stron i zawierał sporo treści oraz niewiele wskaźników. Struktura sprawozdania zawierała 10 pkt, m.in. : wstęp, obszar działalności i strukturę przedsiębiorstwa, model biznesowy oraz strategię, zarządzanie – ryzykiem, etyką i przeciwdziałanie korupcji, obszarem społecznym, obszarem odpowiedzialnej konsumpcji alkoholu czy obszarem środowisko naturalne.
Z kolei raport niefinansowy Banku Zachodniego WBK S.A. liczył 9 i przestawiał następującą strukturę: podstawy prawne, model biznesowy jednostki oraz kluczowe wskaźniki niefinansowe, zarządzanie ryzykiem, czy też polityki z zakresu społecznej odpowiedzialności oraz ich wyniki (tj. zagadnienia – przeciwdziałania korupcji, pracownicze, poszanowania praw człowieka, społeczne, środowiskowe).
Ogólne zasady raportowania.
Przedsiębiorstwo musi ujawnić istotne informacje dotyczące wpływu prowadzenia działalności gospodarczej na zrównoważony rozwój, ryzyka a także możliwości zgodnie z obowiązującymi ESRS. Obowiązujące ESRS upoważniają do:
Przedsiębiorstwo w swoim raporcie niefinansowym dotyczącym zrównoważonego rozwoju, musi przedstawić następujące obszary sprawozdawczości:
Pierwsze trzy obszary raportowania są objęte standardami przekrojowymi, ponieważ dotyczą kilku lub wszystkich tematów. Dwa ostatnie obszary sprawozdawczości są objęte standardami tematycznymi.
Standardowe wymogi dotyczące ujawniania informacji określone są w ESRS i mają zastosowanie, do każdego podmiotu gospodarczego. Przedsiębiorstwo przedstawia następujące tematy dotyczące zrównoważonego rozwoju:
Zagadnienia niefinansowe można podzielić na następujące obszary:
Kluczowe przy raportowaniu niefinansowym jest, to że spółka musi zbadać ważność zagadnień niefinansowych, tj:
Ważność informacji należy ocenić nie tylko z punktu widzenia spółki ale jednocześnie
w kontekście różnych grup interesariuszy. Nie należy również zapomnieć o łańcuchu dostaw, który w treści ustawy przywołany jest określeniem „relacji z otoczeniem zewnętrznymi,
w tym z kontrahentami”. Należy przedstawić co najmniej kilka podstawowych informacji dotyczących konstrukcji oraz struktury łańcucha dostaw, a także o znaczeniu niefinansowych informacji z niego pochodzących. Jeżeli jest to uznawane za istotne, należy również podać informacje, pozwalające ocenić – w jaki sposób oraz w jakim stopniu łańcuch dostaw oddziałuje na rozwój, pozycje i wydajność spółki oraz jaki jest wywierany przez nią wpływ.
Zadaniem przedmiotowych standardów jest określenie, a także ujednolicenie raportowanych informacji przez zobowiązane przedsiębiorstwa. Wprowadzenie ich ma na celu zharmonizowanie sprawozdawczości w obszarze zrównoważonego rozwoju w Unii Europejskiej. Ideą wprowadzonych reguł raportowania jest doprowadzenie do swobodnego porównywania informacji w zakresie Environment, Social and Governance (ESG) udostępnianych przez różne podmioty w podobny sposób jak przy raportach finansowych dla zainteresowanych osób. Przepisy dyrektywy o sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (tzw. dyrektywa CSRD) przedstawiają ramy sprawozdawczości
w zakresie zrównoważonego rozwoju. Raportowanie odbywać się według jednolitych standardów – ESRS (European Sustainability Reporting Standards).
Przedmiotowe standardy będą doprecyzowywać, jakie dane czy informacje ujawniane przez podmioty podczas sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Standardy przede wszystkim mają gwarantować jakość raportowanych informacji przez zobowiązane jednostki w ramach sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju. Ich treść będzie wręcz zmuszać podmioty do ujawniania danych istotnych, weryfikowalnych, oraz porównywalnych. Jednocześnie legislator unijny zakłada, aby standardy nie nakładały nieproporcjonalnych obciążeń administracyjnych w związku z nowymi wymaganiami ESG.
Dyrektywę CSRD ze względu na standardy sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju podzielić można na dwie kategorie:
Standardy niezależne od sektora będą miały zastosowanie do wszystkich podmiotów zobowiązanych do raportowania na podstawie dyrektywy CSRD, z uwzględnieniem zasady podwójnej materialności, o której będzie mowa poniżej.
Opracowanie standardów sektorowych wiąże się z faktem, iż w niektórych dziedzinach gospodarki skala wpływu i ryzyka kwestie związane z rozwojem zrównoważonym jest wyższa niż w pozostałych sektorach. Równocześnie przedsiębiorstwa działające
w konkretnym sektorze, mierzą się często z tymi sami albo podobnymi zagrożeniami względem ESG, oraz ich oddziaływane jest podobne na te kwestie.
Przyjęcie przez Komisję UE standardów sektorowych pozwoli wszystkim zainteresowanym osobom na analizę ujawnianych informacji przez przedsiębiorstwo z uwzględnieniem specyfiki działalności. Umożliwi to na dokładniejsze zrozumienie realnego wpływu podmiotu na kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem. Dodatkowo, porównanie firm działających w tej samej branży stanie się znacznie prostsze i bardziej przystępne dla zainteresowanych. Może to być pomocne przy podejmowaniu decyzji dotyczących inwestycji w spółki z danego sektora.
15 listopada 2022 r. EFRAG przyjęło treść 12 projektów standardów raportowania niezależnych od sektora, a 22 listopada 2022 r. projekty standardów zostały przekazane do Komisji Europejskiej. W tabeli x została zaprezentowana systematyka projektów:
Tabela 1. Projekty standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju niezależnych od sektora
Projekty standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju niezależnych od sektora | ||
Standardy przekrojowe | ESRS 1 General Requirements (Wymagania ogólne) ESRS 2 General Disclosures (Ujawnienia ogólne) | |
Standardy tematyczne | Environment (Środowisko) | ESRS E1 Climate change (Zmiana klimatu) ESRS E2 Pollution (Zanieczyszczenie) ESRS E3 Water and marine resources (Woda i zasoby morskie) ESRS E4 Biodiversity and ecosystems (Bioróżnorodność i ekosystemy) ESRS E5 Resource use and circular economy (Korzystanie z zasobów i gospodarka o obiegu zamkniętym) |
Social (Społeczeństwo) | ESRS S1 Own workforce (Zatrudnienie) ESRS S2 Workers in the value chain (Pracownicy w łańcuchu wartości) ESRS S3 Affected communities (Dotknięte społeczności) ESRS S4 Consumers and end-users (Konsumenci i użytkownicy końcowi) | |
Governance (Ład korporacyjny) | ESRS G1 Business conduct (Praktyki biznesowe) |
Źródło: Dyrektywa CSRD – część III, https://crido.pl/blog-law/dyrektywa-csrd-czesc-iii/ [dostęp 20.06.2023].
Projekty standardów, które zostały przygotowane przez EFRAG, obejmują ponad 80 wymagań ujawnień, jakościowych zarówno, jak i ilościowych. Każde z tych wymagań wskazuje na konkretne dane, które należy uwzględnić w raportowaniu. Zgodnie z European Single Reporting Format (ESRS), jednostki będą zobowiązane do ujawnienia wszystkich istotnych informacji dotyczących wpływu, ryzyk i szans związanych z kwestiami środowiskowymi, społecznymi oraz zarządzaniem. Informacje te mają na celu umożliwić zrozumienie wpływu jednostki na te obszary oraz wpływu tych obszarów na wyniki, rozwój czy też pozycję jednostki.
Pierwsze dwa projekty, ESRS 1 i ESRS 2, są tzw. standardami przekrojowymi. Mają one zastosowanie do aspektów związanych z zrównoważonym rozwojem.
ESRS 1 jest rodzajem przewodnika, który wskazuje jak raportować zgodnie
z pozostałymi standardami. Z kolei ESRS 2 określa informacje, jakie jednostki będą musiały obowiązkowo ujawniać na poziomie ogólnym, dotyczące wszystkich obszarów zrównoważonego rozwoju. Pozostałe projekty dotyczą standardów tematycznych, które będą zawierać szczegółowe wymogi w zakresie konkretnych kwestii środowiskowych, społecznych i związanych z ładem korporacyjnym.
Warto zaznaczyć, że wymogi dotyczące ujawnień nie są sobie równe pod względem szczegółowości informacji wymaganych od jednostek raportujących. Niektóre wymagania dotyczą bardzo zwięzłych i prostych informacji, podczas gdy inne będą wymagały większego nakładu pracy i zaangażowania profesjonalistów w celu zebrania niezbędnych danych.
W projekcie ESRS 2 przygotowano opis co i w jaki sposób powinno zostać zaprezentowane w raporcie. W dokumencie jest poruszona kwestia:
Przedsiębiorca w celu przedstawienia wszystkich zagadnień dotyczących strategii będzie musiał przedstawić:
W przypadku ładu zarządczego, należy przedstawić:
Poniżej przedstawiono przykłady wymagań dotyczących ujawnień na podstawie projektów standardów opublikowanego przez EFRAG.
Tabela 2. Przykłady wymogów ujawnień
Wymóg ujawnień | ||
Wymóg ujawnień GOV-2 | Wymóg Ujawnienia S1-15 (ESRS S1) | Wymóg Ujawnienia E1-5 (ESRS E1) |
Jednostki będą informować, jak organy administracje, nadzorujące czy zarządzające informowane są o kwestiach zrównoważonego rozwoju, m.in. ujawnienie wykazu istotnych wpływów, ryzyk i szans, którymi zajmowały się organy administracyjne, zarządzające i nadzorcze lub ich odpowiednie komitety w okresie sprawozdawczym | Przedsiębiorstwa będą zobligowane do raportowania o zakresie przyznawanych pracownikom uprawnień związanych z urlopem rodzinnym oraz o wykorzystywaniu tych uprawnień. Informacje te obejmują udokumentowanie odsetka pracowników uprawnionych do korzystania z urlopu rodzinnego oraz odsetka pracowników, którzy faktycznie skorzystali z tego rodzaju urlopów, uwzględniając podział ze względu na płeć. | Poddawanej ocenie będą wymagane od jednostek informacje dotyczące zużycia energii oraz mixów energetycznych, obejmujące podanie całkowitego zużycia energii w megawatogodzinach (MWh) związanego z ich własną działalnością. Informacje te będą zawierać: (i) Zużycie energii ze źródeł nieodnawialnych dla sektorów o dużym wpływie na klimat, z podziałem na zużycie paliw pochodzących z węgla i produktów węglowych, ropy naftowej i produktów naftowych. (ii) Zużycie energii ze źródeł odnawialnych, z uwzględnieniem zużycia paliw dla źródeł odnawialnych (takich jak biomasa, biogaz, odpady z paliw niekopalnych, wodór z odnawialnych źródeł) oraz zakupionej lub pozyskanej energii elektrycznej, ciepła i pary z odnawialnych źródeł. Ponadto uwzględnione zostanie zużycie energii wytworzonej we własnym zakresie. |
Źródło: Dyrektywa CSRD – część III, https://crido.pl/blog-law/dyrektywa-csrd-czesc-iii/ [dostęp 20.06.2023].
Podsumowanie
Raportowanie niefinansowe, znane również jako sprawozdawczość niefinansowa lub raportowanie zrównoważonego rozwoju, odnosi się do praktyki przedstawiania informacji dotyczących aspektów społecznych, środowiskowych i związanych z zarządzaniem w ramach działalności organizacji. Najistotniejsze faktami dotyczącymi raportowania niefinansowym:
Raportowanie niefinansowe jest szeroko uznawane za pozytywne i istotne narzędzie dla organizacji oraz społeczeństwa jako całości. Oto kilka powodów, dla których raportowanie niefinansowe jest uważane za dobre:
Chociaż raportowanie niefinansowe jest ogólnie postrzegane jako pozytywne, istnieją również pewne potencjalne negatywne skutki związane z tą praktyką. Oto kilka przykładów:
Mimo tych potencjalnych negatywnych skutków, raportowanie niefinansowe wciąż odgrywa istotną rolę w promowaniu odpowiedzialności społecznej i środowiskowej organizacji oraz w budowaniu zaufania interesariuszy. Ważne jest jednak, aby organizacje starannie analizowały swoje cele i strategie raportowania, aby maksymalizować korzyści i minimalizować ewentualne negatywne skutki.
Przypisy:
1 Sprawozdanie na temat informacji niefinansowych Grupy Żywiec S.A. oraz Grupy Kapitałowej Żywiec S.A. za rok 2018, https://grupazywiec.pl/reports/sprawozdanie-na-temat-informacji-niefinansowych-grupy-zywiec-s-a-oraz-grupy-kapitalowej-zywiec-s-a-za-rok-2018/ [dostęp 16.06.2023]
2 M. Wójcik-Jurkiewicz, (2020), Raportowanie niefinansowe banków z perspektywy społecznie odpowiedzialnej, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, 108(164), s. 210.
3 Zrównoważony rozwój. Wprowadzenie i ramy regulacyjne, https://www.knf.gov.pl/dla_rynku/Finansowanie_zrownowazonego_rozwoju/zrownowazony_rozwoju [dostęp 18.06.2023].
4 Co to jest model biznesowy i jak go zweryfikować?, https://startup.pfr.pl/pl/baza-wiedzy/artykuly/co-to-jest-model-biznesowy-i-jak-go-zweryfikowac/ [dostęp 18.06.2023].
5 Raportowanie niefinansowe. Poradnik dla raportujących, https://mf-arch2.mf.gov.pl/c/document_library/get_file?uuid=041fa0d5-333b-4074-b583-6465cda2f687&groupId=764034 [dostęp 18.06.2023].
6 First Set of draft ESRS, https://www.efrag.org/lab6 [dostęp 20.06.2023].
Źródło obrazka wyróżniającego: Image by Freepik