Inwestowanie w Fundusze ESG

Inwestycje odpowiedzialne społecznie i z uwzględnieniem aspektów środowiskowych, społecznych oraz zarządzania (ESG) stały się nie tylko popularne, ale także odgrywają coraz większą rolę w dzisiejszym świecie inwestycji. W miarę jak społeczeństwa na całym świecie zaczynają zdawać sobie sprawę z wpływu, jaki mają inwestycje na otaczający nas świat, rośnie zainteresowanie inwestycjami, które nie tylko przynoszą zyski, ale także przyczyniają się do tworzenia pozytywnego społeczeństwa i ochrony środowiska. 

Fundusze ESG cieszą się coraz większą popularnością, ponieważ coraz więcej inwestorów dąży do osiągnięcia zysków finansowych przy jednoczesnym uwzględnieniu aspektów społecznych, środowiskowych i zarządzania w swoich decyzjach inwestycyjnych. To podejście jest zgodne z ideą inwestycji zrównoważonych, które przyczyniają się do tworzenia lepszego, bardziej zrównoważonego świata.

Koncepcja zrównoważonego rozwoju na świecie

Koncepcja zrównoważonego rozwoju jest podejściem do wzrostu gospodarczego
i społecznego, które dąży do spełnienia współczesnych potrzeb ludzi, nie zmniejszając możliwości przyszłych pokoleń do zaspokajania własnych potrzeb. Idea ta zakłada równoważenie trzech głównych obszarów: ekonomicznego, społecznego i środowiskowego, aby osiągnąć trwały postęp. Aspekt:

1. Ekonomiczny – tj. rozwój gospodarczy, który jest zrównoważony i nie powoduje wyczerpywania zasobów. To oznacza wykorzystywanie zasobów ekonomicznych
   w sposób efektywny, minimalizowanie marnotrawstwa i promowanie innowacji, aby zapewnić równy dostęp do zasobów dla obecnych i przyszłych pokoleń.
2. Społeczny –  odnosi się do walki z nierównościami społecznymi, dbałości o dobre warunki życia, edukację, opiekę zdrowotną i sprawiedliwość społeczną, a także zapewnienie szansy na godne życie dla wszystkich ludzi.
3. Środowiskowy dotyczy odpowiedzialnego korzystania z zasobów naturalnych, ograniczanie emisji zanieczyszczeń i zmniejszanie negatywnego wpływu na ekosystemy, aby zachować równowagę ekologiczną.

Aby osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju, konieczne jest podejmowanie świadomych działań na poziomie globalnym, narodowym i lokalnym. To wymaga współpracy międzynarodowej, tworzenia polityk i regulacji sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi, inwestowania w nowe technologie oraz podnoszenia świadomości społecznej w celu zmiany wzorców konsumpcji i zachowań. 

Podczas Szczytu Milenijnego ONZ w 2000 r. została przyjęta tzw. Deklaracja Milenijna ONZ i państwa zobowiązały się osiągnąć Milenijne Cele Rozwoju, które zakładały m.in.:

• zapewnienie równowagi ekologicznej,
• promowanie równości płci i awansu społecznego kobiet. 

Cele te stały się kierunkiem podczas prac nad następnymi celami zrównoważonego rozwoju, które pozostają aktualne. Kolejnym ważnym krokiem było przyjęcie w 2015 r. przez ONZ globalnych ram na rzecz przemian obecnego świata (zob. rysunek 1).

Rysunek 1. 17 celów zrównoważonego rozwoju 

Źródło: Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie, https://www.un.org.pl/ [dostęp: 20.10.2023]

Inwestycje odpowiedzialne społecznie

W obliczy ostatniego kryzysu na rynku nieruchomości w Stanach Zjednoczonych, społeczeństwo mogło zaobserwować czym może skutkować naruszenie norm etycznych oraz pewnych standardów. Przedsiębiorstwa finansowe były oskarżane o hazardowe posunięcia na koszt swoich klientów, a rządy które nimi kierowały o chciwość i nieuczciwość. Upadek moralności korporacyjnej skutkował naruszeniem zasad etosu zawodowego oraz indywidualnego, ponieważ przedsiębiorcy wymagali od swoich pracowników wyników finansowych które nie były do końca realne do zrealizowania. Sytuacja związana z tym kryzysem oraz ogólna sytuacją w Stanach Zjednoczonych ukazała iż brak etycznych regulacji przy nadmiernej liberalizacji przepisów prawa skutkuje brakiem odpowiedzialności społecznej oraz moralności.

Kryzys finansowy na rynkach światowych zaprezentował społeczeństwu liczne ułomności współczesnego świata ekonomii czy finansów. Zanik podstawowych wartości, jakimi powinna kierować się jednostka w stosunkach nie tylko biznesowych, lecz także międzyludzkich spowodował dyskusję na temat potrzeby uwzględnienia kwestii etycznych
w ekonomii.

Inwestycje odpowiedzialne społecznie stanowią nowy obszar zainwestowania finansów, który jest alternatywą w stosunku w stosunku do tradycyjnego inwestowania.

Inwestycje odpowiedzialne społecznie koncentrują się szczególnie wokół inwestorów zainteresowanych nie tylko długoterminową maksymalizacją zysków, ale również szeroko  rozumianą odpowiedzialnością społeczną. Odpowiedzialność Społeczna przejawia się zarówno w trosce o drugiego człowieka (tj. sprzeciw wobec handlu bronią, pornografii; lobbowanie na rzecz zaprowadzenia dobrobytu w krajach Trzeciego Świata), jak i w trosce o środowisko naturalne (tj. recycling, zarządzanie odpadami, energia odnawialna). W praktyce oznacza to, że inwestorzy podejmują decyzje inwestycyjne, biorąc pod uwagę aspekty ekologiczne, społeczne i zarządcze, starając się unikać firm i przedsięwzięć, które mogą negatywnie wpływać na środowisko, społeczeństwo lub prowadzić nieodpowiednie praktyki zarządcze.

Inwestowanie zrównoważone (SI) jest to strategia, w której czynniki behawioralne mają przewagę wobec kryteriów finansowych. Istotnymi czynnikami wyboru, które wpływają na wybór portfela inwestycyjnego w strategii SI jest selekcja spółek, na podstawie ich oceny
z etycznego działania. Jest to strategia znacznie różniąca się od koncepcji wywodzącej się
z klasycznej teorii finansów, a mianowicie racjonalnego inwestora. W klasycznej koncepcji decyzje inwestora nakierowane są wyłącznie poprzez czynniki finansowe, a pomijane są czynniki moralne, czy społeczne.

SI oprócz maksymalizacji zysku stawia również na interesy innych osób oraz tzw. dobro społeczne. Według Duliniec zamiennie z pojęciem inwestowania zrównoważonego, używa się inwestycje etyczne, inwestycje zielone, inwestycje odpowiedzialne społecznie czy także inwestowanie według kryteriów środowiskowych, społecznych oraz związanych z ładem korporacyjnym – tj. ESG (Environmental Social and Governance).

Czynniki ESG stanowią zbiór niefinansowych wskaźników, mających za zadanie zapewniać odpowiedzialność organizacji . Do wskaźników odpowiadających za środowisko (E) należy zaliczyć:

1. Zmiana klimatu, emisje gazów cieplarnianych;
2. zubożenie zasobów w tym wody;
3. odpady i plastik;
4. wylesienie i bioróżnorodności;
5. przeciwdziałanie marnowaniu np. żywności, zawracanie obiegu.

Następnie do społecznych (S) należy zaliczyć:

1. warunki pracy i bezpieczeństwo pracowników;
2. kultura organizacyjna, relacje pracownicze, zaangażowanie;
3. różnorodność;
4. zdrowie psychiczne, wellbeing, work-life balance;
5. inwestycje społeczne;
6. wpływ produktu na zdrowie konsumenta (np. reformulacje).

Do zarządzania (G) zaliczyć należy:

1. Ład korporacyjny;
2. Etyka, przeciwdziałanie korupcji;
3. Zarządzanie ryzykiem ESG/ERM, ciągłość działania i odporność
4. Odpowiedzialny marketing, lobbing i darowizny, Transparentność
5. Odpowiedzialna strategia podatkowa
6. Pozytywny wpływ i minimalizowanie ryzyka ESG w łańcuchu wartości – partnerów biznesowych, dostaw.

Inwestycje zrównoważone mogą przyjmować różne formy, takie jak inwestowanie
w fundusze indeksowe ESG, obligacje zielone, czy wybieranie akcji firm, które aktywnie dążą do spełnienia kryteriów ESG. Ta strategia inwestycyjna cieszy się coraz większą popularnością, ponieważ coraz więcej inwestorów uważa, że dbanie o aspekty społeczne i środowiskowe to kluczowy element odpowiedzialnego inwestowania.

Dla coraz liczniejszego grona inwestorów dokonujących wyceny spółek przed podjęciem ostatecznej decyzji o zaangażowaniu kapitału ma stosunek danego podmiotu gospodarczego do takich obszarów jak środowisko czy innych związanych  z ESG. Czynniki ESG są systematycznie dodawane do modeli wyceny i decyzji inwestycyjnych analityków czy też zarządzających aktywami.

Czynniki ESG wcześniej miały znaczenie głownie refutacyjne a w obecnej sytuacji ich wpływ na otoczenie biznesowe wzrasta – szczególnie, kwestia zmian klimatycznych generująca duże straty dla biznesu.

Skutki zmian klimatycznych wpływają na czynniki, które znacząco oddziaływają na dotychczasowe kategorie ryzyka finansowego, co jest już brane pod uwagę przez potencjalnych inwestorów, przy alokacji kapitału.

Zrównoważone inwestycję w różnych regionach świata

Zrównoważone inwestycje różnią się skalą i rozwojem na różnych rynkach oraz w różnych regionach na całym świecie. Skale tych inwestycji mogą być zróżnicowane pod względem wielkości rynku, stopnia zaawansowania w zakresie aktywów zrównoważonych oraz stopnia zaangażowania inwestorów. Różne skale zrównoważonych inwestycji są m. in. na obszarach:

1. Europie – która jest jednym z wiodących obszarów na świecie, w którym inwestycje zrównoważone mają znaczący udział. W krajach europejskich są często wprowadzane różnego rodzaju regulacje oraz przepisy, mające na celu promocję inwestycji zrównoważonych, skutkujący rosnący udział tego rodzaju inwestycji w sektorze finansowym
2. Ameryka Północna – w ostatnich latach znacznie zwiększyła się liczba inwestycji równoważonych, która stale rośnie. Głównymi krajami na obszarze ameryki północnej zainteresowanymi tymi inwestycjami są Stany Zjednoczone oraz Kanada
3. Azja – obszar ten w porównaniu do Europy czy ameryki północnej jest mniej rozwinięty, jednakże wzrasta świadomość zrównoważonych inwestycji, szczególnie
   w Australii oraz Japonii.

Na wykresie 1 przestawiono zestawienie globalnych aktywów zrównoważonych inwestycji.

Wykres 1. Zestawienie globalnych aktywów zrównoważonych inwestycji w latach 2016, 2018, 2020 (w mld USD)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Global Sustainable Investment Review 2020.

Na początku 2020 roku globalne inwestycje zrównoważone osiągnęły wartość 35,3 bilionów dolarów w pięciu głównych rynkach tj. Europie, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Japonii
i Australii i Nowej Zelandii . We wszystkich regionach zanotowano wzrost w latach 2014-2020 (zob. Tabela 1)

Tabela 1: Wzrost zrównoważonych aktywów inwestycyjnych według regionu w walucie krajowej w latach 2014-2020

	2014	2016	2018	2020	wzrost w latach        2014-2016	wzrost w latach        2016-2018	wzrost w latach        2018-2020
Europa (EUR)	€  9 885,00	€  11 045,00	€  12 306,00	€    10 073,00	12%	11%	-13%
Stany Zjednoczone (USD)	$6 572,00	$8 723,00	$11 995,00	$17 081,00	33%	38%	42%
Kanada (CAD)	$1 011,00	$1 505,00	$2 132,00	$3 166,00	49%	42%	48%
Australia i Nowa Zelandia(AUD)	$203,00	$707,00	$1 033,00	$1 295,00	248%	46%	25%
Japonia (JPY)	¥     840,00	¥  57 056,00	¥231 925,00	¥310 039,00	6692%	307%	34%

Źródło: Global Sustainable Investment Review 2020.

Zgłoszone aktywa zrównoważonego inwestowania stanowiły w 2020 roku łącznie 35,9% wszystkich aktywów pod zarządzaniem. Oznacza to wzrost o 2,5 punktu procentowego w porównaniu z 2018 rokiem.

Inwestycje zrównoważone w latach 2014-2020 rosło globalnie, z wyjątkiem Europy, która wykazała spadek w latach 2018-2020. Jednakże jest to związane ze zmianami
w definiowaniu zrównoważonych inwestycji w tej części świata, ze względu na regulację prawem Unii Europejskiej. W Europe nastąpił spadek zrównoważonych inwestycji 13%
w latach 2018-2020 z powodu zmiany sposoby pomiaru, z której pochodzą europejskie dane do tego roku raportu. Jest to  odzwierciedlenie okresu przejściowego związanego z nowymi definicjami zrównoważonych inwestycji, które zostały częścią ustawodawstwa Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Planu Działań na rzecz Zrównoważonego Finansowania.

Największy wzrost w ciągu ostatnich dwóch lat odnotowano w Kanadzie, gdzie aktywa  profesjonalnie zarządzane wzrosły ponad o 48%. Następnie za Kanadą znajdowały się Stany Zjednoczone następowały ze wzrostem o 42% oraz  Japonia ze wzrostem o 34% w latach 2018-2020 roku.

W Australii i Nowej Zelandii inwestycje zrównoważone rosły, ale zdecydowanie wolniej niż między 2016 a 2018 rokiem, ponieważ w latach 2016-2018 wzrost wynosił 46%
a w 2018-2020 zaledwie tylko 25%. Zdecydowanie mniejszy wzrost może być spowodowany zmianą standardów przemysłowych dotyczących tego, co stanowi zrównoważone inwestycje.

Inwestycje zrównoważone w Polsce

Na Giełdzie Papierów Wartościowych od 3 września 2019 roku jest publikowany indeks WIG-ESG na podstawie wartości portfela akcji spółek, które są uznawane za odpowiedzialne społecznie – tj. przestrzegających zasad biznesu odpowiedzialnego społecznie, szczególnie przestrzegających kwestii środowiskowych, ładu korporacyjnego, społecznych oraz ekonomicznych. WIG-ESG jest indeksem dochodowym, to oznacza, iż przy jego obliczaniu brane się pod uwagę zarówno ceny zawartych w nim transakcji, jak i dochody z tytułu dywidend.

Na wykresie 2 przestawiono wskaźnik indeksu WIG-ESG dla z okresu 31.10.2022 do 27.10.2023

Wykres 2. WIG-ESG 

Źródło: Karta Indeksu WIG-ESG: https://gpwbenchmark.pl/karta-indeksu?isin=PL9999998955#Portfolio [dostęp:27.10.2023].

Na podstawie wykresu 2 możemy zaobserwować znaczny wzrost w ciągu ubiegłego  roku wartość indeksu WIG-ESG z 8198,12 do 11 554,61 to jest o około 41%.

Do spółek zaliczanych przez GPW do WIG-ESG należą między innymi:

1. PKOBP
2. PKNORLEN
3. PZU
4. PEKAO
5. LPP
6. ALIOR
7. PEPCO
8. CCC
9. CDPROJEKT
10. MBANK

oraz jeszcze 50 innych spółek.

Oprócz spółek ESG w Polsce możemy inwestować również w fundusze spełniające kryteria ESG. W Polsce mamy obecnie możliwość zainwestowania w 50 różnych zrównoważonych funduszy – zarówno akcyjnych jak i dłużnych. Liderami oferującymi fundusze ESG w Polsce są BNP Paribas TFI oraz Goldman Sachs TFI, które oferują po 9 zrównoważonych funduszy oraz Allianz Polska TFI z 8 funduszami ESG.

W Polsce oferta funduszy ESG jest jeszcze ograniczona. Fundusze ESG w Polsce są na etapie rozwijania ponieważ jest ich jeszcze zdecydowanie miej niż w innych krajach. Jednakże należy zaznaczyć, iż są już obecnie w obszarze zainteresowań inwestorów.

Podsumowanie

Świat się dynamicznie zmienia, a czynniki, które kilka lat temu nie miały istotnego  znaczenia dla inwestorów, dziś są jednymi z ważniejszych przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. 

W Polsce inwestycje zrównoważone zyskują coraz większe znaczenie, chociaż jeszcze nie osiągnęły takiego samego poziomu rozwoju jak w niektórych krajach zachodnich. W ostatnich latach obserwuje się wzrost świadomości ekologicznej i społecznej, co przyczynia się do wzrostu zainteresowania inwestycjami zrównoważonymi. Niektóre z kluczowych aspektów dotyczących inwestycji zrównoważonych w Polsce obejmują:

• Zwiększone zainteresowanie: Firmy inwestycyjne i inwestorzy w Polsce coraz bardziej zwracają uwagę na inwestycje zrównoważone. Więcej podmiotów zaczyna rozumieć korzyści płynące z takiego podejścia.
• Rozwój produktów finansowych: Na rynku pojawia się coraz więcej zrównoważonych produktów finansowych, takich jak fundusze inwestycyjne ESG, obligacje zrównoważone czy inne instrumenty finansowe dostosowane do kryteriów zrównoważonych.
• Inicjatywy rządowe: Rząd i instytucje finansowe podejmują działania w celu promocji inwestycji zrównoważonych poprzez regulacje i programy zachęcające do tego rodzaju inwestycji.
• Wsparcie instytucji finansowych: Banki, fundusze inwestycyjne i inne instytucje finansowe coraz częściej angażują się w inwestycje zrównoważone, wprowadzając produkty i usługi zgodne z zasadami ESG.
• Świadomość społeczna: Coraz większa liczba osób zdaje sobie sprawę z wpływu inwestycji na społeczeństwo i środowisko, co prowadzi do większego zainteresowania inwestycjami zrównoważonymi.

Mimo że inwestycje zrównoważone w Polsce rozwijają się, wciąż istnieje wiele obszarów do poprawy. Konieczne są dalsze działania edukacyjne, zachęty do inwestycji zrównoważonych oraz rozwój ram prawnych, aby promować i regulować ten rodzaj inwestycji na polskim rynku. Różnorodność i rozwój zrównoważonych produktów finansowych w Polsce z pewnością będzie miała kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju inwestycji zrównoważonych w kraju.

Bibliografia:

1. Duliniec, A. Inwestowanie społecznie odpowiedzialne – przejściowa moda czy trwała tendencja?, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 937, 2015.
2. Deloitte, Czynniki ESG – jakie są najważniejsze trendy i wyzwania dla biznesu?, Deloitte Sustainability Consulting CE, 2021.
3. Jedynak, T., Rozwój koncepcji inwestowania społecznie odpowiedzialnego w Polsce
   i na świecie, Zeszyty Naukowe Uniwersytet Ekonomiczne w Krakowie 875, 2011, s. 17–28.
4. Karta Indeksu WIG-ESG: https://gpwbenchmark.pl/karta-indeksu?isin=PL9999998955#Portfolio [dostęp:27.10.2023].
5. Machowski, J., Ochrona środowiska. Prawo i zrównoważony rozwój, Żak, Warszawa, 2003.
6. Matczak, K., Wojciechowski, J., Martysz, C., Inwestowanie zrównoważone
   w zarządzaniu portfelem inwestycyjnym, Studia i Prace, Kolegium Zarządzania
   i Finansów, Zeszyty Naukowe, 176, 2019.
7. Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie, https://www.un.org.pl/ [dostęp: 20.10.2023].
8. Tomaszewski, J., Fundusze inwestycji odpowiedzialnych społecznie w Europie – struktura i trendy rozwojowe, Zarządzanie Finansami i Rachunkowości, 4 (2), 2016.
9. Wieprow, I., Inwestycje alternatywne w koncepcji zrównoważonego rozwoju, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 382, 2019.

Przypisy:

¹ Jedynak, T., Rozwój koncepcji inwestowania społecznie odpowiedzialnego w Polsce i na świecie, Zeszyty Naukowe Uniwersytet Ekonomiczne w Krakowie 875, 2011, s. 17–28.

² Wieprow. I., Inwestycje alternatywne w koncepcji zrównoważonego rozwoju, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 382, 2019.

³ Machowski, J., Ochrona środowiska. Prawo i zrównoważony rozwój, Żak, Warszawa, 2003.

⁴ Tomaszewski, J., Fundusze inwestycji odpowiedzialnych społecznie w Europie – struktura i trendy rozwojowe, Zarządzanie Finansami i Rachunkowości, 4 (2), 2016.

⁵ Matczak, K., Wojciechowski, J., Martysz, C., Inwestowanie zrównoważone w zarządzaniu portfelem inwestycyjnym, Studia i Prace, Kolegium Zarządzania i Finansów, Zeszyty Naukowe, 176, 2019.

⁶ Duliniec, A. [2015], Inwestowanie społecznie odpowiedzialne – przejściowa moda czy trwała 

tendencja?, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 937/2015, s. 39–49

⁷ Deloitte, Czynniki ESG – jakie są naważniejsze trendy i wyzwania dla biznesu?, Deloitte Sustainability Consulting CE, 2021.

⁸ Ibidem.

⁹ Ibidem.

¹⁰ https://gpwbenchmark.pl/karta-indeksu?isin=PL9999998955

Obrazek wyróżniający: Image by atlascompany on Freepik