Piecza naprzemienna w USA – charakterystyka komparatystyczna

Piecza naprzemienna to pozakodeksowa instytucja prawa rodzinnego dotycząca sytuacji
dziecka po rozwodzie rodziców, w przypadku ustanowienia której oboje rodziców zachowują
pełnię władzy rodzicielskiej, a miejsce zamieszkiwania dziecka dzielone jest – w równych
odstępach czasu – między ojca i matkę. Pomimo łatwych do wyobrażenia oraz
potwierdzonych badaniami (zob. np. Linda Nielsen [2018]. „Joint Versus Sole Physical
Custody: Children’s Outcomes Independent of Parent–Child Relationships, Income, and
Conflict in 60 Studies”. Journal of Divorce & Remarriage. 59 [4]: 247–281), korzyści z
przyjęcia takiej formy opieki dla rozwoju dziecka, w Polsce instytucja ta dopiero zyskuje na
popularności (chociaż dzieje się to w szybkim tempie) i nie jest jeszcze powszechna. W
badaniu przeprowadzonym w latach 2005 – 2006, odsetek tego rodzaju sytuacji w naszym
kraju wynosił mniej niż 2% (Bjarnason T, Arnarsson AA. Joint Physical Custody and
Communication with Parents: A Cross-National Study of Children in 36 Western Countries
Archived 2017-11-19 at the Wayback Machine, Journal of Comparative Family Studies, 2011,
42:871-890). Mając jednak na uwadze rosnące zainteresowanie tą tematyką występujące w
naszym kraju, a również w innych państwach naszego kontynentu, warto spojrzeć na to, jakie
podejście do tego rodzaju rozwiązania prezentują również inne istotne z perspektywy
prawodawstwa państwa. Poniżej zaprezentowany zostanie przegląd sytuacji związanej z
pieczą naprzemienną w Stanach Zjednoczonych Ameryki, gdzie – z uwagi na ustrój federalny
i decentralizację stanowienia prawa rodzinnego – istnieje wiele godnych przytoczenia
przykładów.
W Stanach Zjednoczonych w XXI wieku dyskusja na temat pieczy naprzemiennej (określanej
tam jako Shared Parenting, Equal Parenting Time [EPT]) również stanowi istotny element
dyskursu na temat pożądanego kształtu prawa rodzinnego i w ramach ustawodawstw
poszczególnych stanów.
Niedawno, bo w 2018 r. w stanie Kentucky jako pierwszym w państwie ustanowiono prawne
domniemanie, zgodnie z którym ETP stała się domyślnym sposobem uregulowania pieczy
rodzicielskiej w przypadku rozwodu (https://legiscan.com/KY/bill/HB528/2018). Co ciekawe,
ustawa wprowadzająca takie rozwiązanie została poparta przez 81 członków stanowej Izby
Reprezentantów, a jedynie 2 głosowało przeciwko. Stanowy Senat poparł to rozwiązanie

natomiast jednogłośnie, po czym weszło ono w życie po podpisie gubernatora Matta Bevina.
Tego rodzaju poparcie obrazowało istnienie ponadpartyjnego konsensusu i odzwierciedlało
entuzjastyczne dla pieczy naprzemiennej nastroje społeczne w stanie Kentucky. Inaczej stało
się w stanach Minnesota i Floryda, gdzie – pomimo pozytywnego nastawienia legislatur, ETP
nie stało się rozwiązaniem domyślnym z uwagi na weta gubernatorów. Zbliżony rezultat dał
proces legislacyjny w stanie Wisconsin.
Oprócz aspektów stricte legislacyjnych, należy zwrócić uwagę na istnienie istotnej debaty
społecznej również na innych polach, w tym w kręgach prawniczych. W tym zakresie,
niektóre izby adwokackie (Bar Associations) przyjmowały krytyczne wobec uznania ETP
jako domyślnego uregulowania kwestii opieki nad dziećmi stanowisko, iż czasami tego
rodzaju rozwiązanie może stanąć na drodze wypracowaniu przez rozwodzących się rodziców
rozwiązania bardziej dostosowanego do realnych potrzeb dziecka (wynikających np. ze
stabilnego dostępu do edukacji, jego preferencji, itp. – zob. Presumption of Joint Custody: A
Family Policy Dilemma, Beverly Webster Ferreiro, tom 39, Nr 4 (10.1990), s. 420-426).
Mając powyższe na uwadze, należy skonkludować stwierdzeniem, iż – analogicznie jak w
Europie – w Stanach Zjednoczonych obecnie ma miejsce proces, który ostatecznie może
przyczynić się do dostarczenia wielu i bardzo odmiennych (z uwagi na wewnętrzną
różnorodność tego państwa) cennych z perspektywy empirycznej przykładów uregulowania
kwestii pozycji pieczy naprzemiennej w ustroju prawa rodzinnego, które mogą stanowić
cenny punkt odniesienia również dla dyskursu polskiego.

Obrazek wyróżniający: Image by Freepik