Piecza naprzemienna a dobro dziecka

Piecza naprzemienna to pozakodeksowa instytucja prawa rodzinnego dotycząca sytuacji
dziecka po rozwodzie rodziców, w przypadku ustanowienia której oboje rodziców zachowują
pełnię władzy rodzicielskiej, a miejsce zamieszkiwania dziecka dzielone jest – w równych
odstępach czasu – między ojca i matkę. W Polsce, jak i w wielu innych państwach Europy i
świata zachodniego (np. USA, Kanada) instytucja ta dopiero w XXI wieku zaczęła istotnie
zyskiwać na popularności i nie jest jeszcze powszechna jak – standardowo przyjmowane w
naszym ustroju prawnym – alimenty od jednego z rodziców na rzecz drugiego, na którym
spoczywa zwykle w przeważającym stopniu obowiązek (i przywilej) opieki nad dzieckiem. W
badaniu przeprowadzonym w latach 2005 – 2006, odsetek ustanawiania pieczy
naprzemiennej przy rozwodzie w Polsce wynosił mniej niż 2% (Bjarnason T, Arnarsson AA.
Joint Physical Custody and Communication with Parents: A Cross-National Study of Children
in 36 Western Countries Archived 2017-11-19 at the Wayback Machine, Journal of
Comparative Family Studies, 2011, 42:871-890). Mając jednak na uwadze rosnące
zainteresowanie tą tematyką występujące w naszym kraju, a również w innych państwach
naszego kontynentu (w szczególności w państwach takich jak Szwecja, Hiszpania, Włochy),
warto spojrzeć na to, jakie korzyści i jakie (jeśli jakiekolwiek) niepożądane skutki z
perspektywy dobra dziecka niesie za sobą piecza naprzemienna.
Korzyści płynące z ustanowienia pieczy naprzemiennej były przedmiotem wielu
szczegółowych badań (zob. np. Linda Nielsen [2018]. „Joint Versus Sole Physical Custody:
Children’s Outcomes Independent of Parent–Child Relationships, Income, and Conflict in 60
Studies”. Journal of Divorce & Remarriage. 59 [4]: 247–281). Wykazywały one niemalże
każdorazowo, że dzieci mające równy kontakt z każdym z rodziców w ramach instytucji
pieczy naprzemiennej rozwijają się lepiej, osiągają lepsze wyniki w nauce, lepiej socjalizują
się z rówieśnikami, oraz utrzymują lepszy stan zdrowia.
Należy również spojrzeć na tę kwestię z perspektywy niewątpliwie bardzo istotnej wartości,
jaką jest również dobro rodzica. Negatywnym zjawiskiem, któremu szerokie stosowanie
pieczy naprzemiennej pozwala przeciwdziałać, jest alienacja rodzicielska, rozumiana jako
pozbawienie jednego z rodziców kontaktu ze swoim potomstwem, co następuje często
wskutek nieoptymalnego porozumienia stron związanego z rozwodem.

Jednakże, oczywiście istnieją również głosy sprzeciwu – chociażby w Stanach
Zjednoczonych, gdzie zagadnienie pieczy naprzemiennej również budzi wiele emocji,
niektóre izby adwokackie (Bar Associations) wyrażały krytyczne opinie wobec przyjęcia ETP
(Equal Time Parenting) jako standardowego podejścia do uregulowania kwestii opieki nad
dziećmi. Twierdziły, że czasami taka standardowa forma opieki może utrudnić rozwodzącym
się rodzicom wypracowanie bardziej spersonalizowanego rozwiązania, które lepiej
odpowiadałoby rzeczywistym potrzebom dziecka, takim jak stały dostęp do edukacji czy
uwzględnienie jego własnych preferencji.

Obrazek wyróżniający: Image by Freepik